Goede voornemens waren er te over bij het begin van de transities in zorg en welzijn. De zorg zou onder regie van gemeenten transparanter worden en vooral ook minder bureaucratisch. En dat dat nodig was werd ook afgelopen zaterdag nog eens benadrukt in een interview in de Volkskrant van 2 januari 2016 door Han Noten, voorzitter transitiecommissie zorg. Het oude systeem was volgens hem te dicht geregeld.
De vraag is of het nieuwe systeem dat we nu bouwen zoveel losser is. We zijn nu een jaar verder en hoewel er veel goede intenties zijn, laat de praktijk toch echt een ander beeld zien. Is het echt zo moeilijk om een systeem te creëren waarin we niet onze eigen slaven worden? Dat gebaseerd is op vertrouwen? Dat niet ingevuld wordt op basis van de enkeling die weer op zoek gaat naar de mazen in de wet en misbruikt maakt? Ik baal van zo’n negatief mensbeeld.
Dat er wetten en regels moeten zijn, daar ben ik het net als Noten helemaal mee eens. Dat er veel resultaatgerichter gewerkt kan worden in onze sector, ook daarmee ben ik akkoord. Maar waar ik met mijn hoofd niet bij kan, is dat we met al die nieuwe regels en wetgeving opnieuw de mens dreigen te verliezen. Want ik kan me niet voorstellen dat er iemand gelukkig wordt van hoe het nu gaat. Ik durf te beweren dat wij met zijn allen nog steeds slaven zijn van het systeem. Van politicus tot professional, van mantelzorger tot burger.
Een paar maanden terug volgde ik een training waarin praktijksituaties nagespeeld werden waarbij er een vermoeden was van laaggeletterdheid. De uitvoerende ambtenaar speelde de situatie na zoals deze volgens ‘het systeem’ zou moeten, dus zoals de politiek het wenst. Dat betekent dus dat er direct een groot beroep wordt gedaan op de (digitale) zelfredzaamheid van mensen, want er is weinig tijd. Laat staan dat er tijd is om laaggeletterdheid of überhaupt iets te signaleren. Wat mij opviel is dat er van ‘echt’ contact blijkbaar geen sprake kon zijn en dat is een gemiste kans.
Ieder mens die gebruik maakt van het systeem, of dat nou een uitkeringsinstantie is, of de belastingdienst of een zorgkantoor, wil graag gezien en gehoord worden. De meeste mensen vragen echt niet voor de lol een uitkering aan of maken graag gebruik van de mogelijkheden van de Wmo of Zorgverzekeringswet. Daar zit oprecht veel verdriet.
Helemaal bij mensen met een beperking. Die hun hele leven al moeten vechten om te mogen bestaan. Aantonen dat je een beperking hebt, duidelijk maken dat je daardoor écht hulp nodig hebt en dat je wel wilt werken, maar dat dit onmogelijk wordt gemaakt, omdat je het systeem niet snapt dat je zou moeten helpen.
Als enthousiaste dwarsdenker en omdenker vraag ik mij altijd af of het anders kan. En ik daag u als lezer ook uit! Het moet toch mogelijk zijn om in het nieuwe systeem met minder middelen aan de voorkant te investeren in echt contact met de uitkeringsaanvrager, in het uitspreken van vertrouwen voor de zorgvrager, met aandacht voor de mens, door naast hem te gaan staan en nog een keer iets uit te leggen als de situatie daarom vraagt?
Trendwatchers onderstrepen dit idee. Zij voorspellen voor 2016 een verschuiving van materiële waarde naar menselijke waardigheid. Ervan uitgaande dat het hoogste doel dat we in het leven kunnen bereiken is, dat we van waarde kunnen zijn voor mens en maatschappij.
En ze zijn er, die voorbeelden van echte contact en menselijke waardigheid. Zorgverzekeraar VGZ geeft artsen in het Radboud meer tijd om in gesprek te gaan met patiënten. Omdat zij ervan overtuigd zijn dat patiënten met tijd en aandacht aan de voorkant van het proces komen tot andere keuzes voor kwaliteit van leven. De verwachting is dat dit uiteindelijk leidt tot verlaging van de zorgkosten. Maar men weet het nog niet zeker en dat is lef hebben!
Steeds meer gemeenten gaan experimenteren met het basisinkomen voor bijstandsgerechtigden, kunstenaars en zzp’ers. Een onvoorwaardelijke, maandelijkse toelage voor iedereen – arm of rijk, jong of oud, werkloos of overwerkt. Het zou genoeg moeten zijn om van te (over)leven en je mag onbeperkt bijverdienen, maar het hoeft niet. Wat een vertrouwen!
Ik pleit voor een meer menselijk gezicht van instanties, van overheid van medewerkers, van professionals. Dat we weer kunnen uitgaan van vertrouwen in de persoon die tegenover ons zit. Waar écht contact is. Waar een professional de tijd neemt om écht te luisteren naar het verhaal van de persoon die tegenover hem zit. Ik ben er van overtuigd dat die investering aan de voorkant zal leiden tot veel meer rendement in de toekomst. En natuurlijk kan ik dat niet onderbouwen met cijfers, maar vertrouwt u mij op basis van mijn jarenlange ervaring in de cliëntondersteuning bij MEE?”
Blogger: Christel de Krosse
senior consulent Expertisecentrum MEE Gelderse Poort
Nog geen reacties.